VBHC succesvol toepassen in de GGZ: 'Van waarde naar eigenwaarde'
door: Michiel van Hees
Schizofrenie hebben, en gewoon weer volwaardig vader of moeder van je kind kunnen zijn, wonen op een plek waar je wilt en werk weer op kunnen pakken. KR8, Centrum de Brouwerij en Bij BRAM bewijzen dat dit prima kan. Het geheim? Een andere manier van kijken naar VBHC dan we tot nu toe gewend waren.
Value Based Health Care (VBHC) mag dan inmiddels gemeengoed zijn binnen ziekenhuizen, binnen de GGZ is het dat bij lange na nog niet. En dat terwijl er juist dáár verbluffende resultaten mee worden geboekt. Hoe het kan dat VBHC nog zo mondjesmaat wordt toegepast binnen de GGZ?
Verzekeraars en andere financiële partijen zorgen ervoor dat we onze zorgverlening behoorlijk doelmatig inrichten. Als je dan praat over VBHC kijken we vooral naar wat de kosten van een behandeling waren en wat dat opleverde. Dat is meteen ook de belangrijkste reden dat VBHC binnen de GGZ nog zo weinig wordt toegepast. Want wat is bijvoorbeeld het resultaat van aandoeningen waar iemand zijn leven lang last van heeft? Wanneer is een behandeling afgerond of geslaagd?
Schizofrenie is daarin een van de moeilijkste voorbeelden. Deze chronisch psychiatrische aandoening, die zich tekent door levenslange psychoses, heeft impact op alle gebieden van iemands leven. Een psychose is zo ingrijpend, dat je onmogelijk meer het leven kunt leiden dat je deed. Je valt uit in je studie of werk, het levert problemen op met je kinderen, partner, je familie, je vrienden, je buren en ga zo maar door. We kunnen daardoor niet meer ‘meedoen’ binnen de maatschappij zoals we dat graag zouden willen. Wat het beste resultaat voor die cliënt is? Meedoen, dat is al wat telt.
Als je echter alleen maar let op wat de klinische uitkomsten van een behandeling zijn, zoals ‘is iemand nog depressief’ of ‘of heeft iemand nog een psychose’, dan kijken we vooral kosten gedreven, en niet naar de waarde voor de cliënt. Want die wil boven alles zijn of haar gewone leven weer oppakken. De value in VBHC kun je in dit geval dus niet vertalen als waarde, maar keihard als eigenwaarde. Want dat is waar het voor hem of haar alleen maar om draait. Dat is het resultaat wat er toe doet.
Zover zijn we nog niet. De manier waarop we nu naar het resultaat van VBHC kijken - klinisch en kosten gedreven - is op dit moment dan ook de graadmeter voor het inrichten van onze zorg. Zo wordt iemand met een psychose 9 van de 10 keer behandeld met F-ACT (Flexible Assertive Community Treatment), een model wat voornamelijk de symptomen aanpakt. En dat terwijl de cliënt vooral veel last heeft van de impact van de psychose op zijn of haar leven. Het is tegelijkertijd ook die impact die er grotendeels voor zorgt dat de psychose in stand blijft, en het risico op terugval groot blijft. Datzelfde geldt voor de context waar de cliënten zich in bevinden, namelijk opnameklinieken. Ook die zorgt ervoor dat de psychose langer blijft bestaan.
KR8, Bij Bram en Centrum de Brouwerij zijn afgestapt van die traditionele behandelwijze. Zij geloven dat je cliënten met schizofrenie moet benaderen als een volwaardig mens, dat naar vermogen mee kan blijven doen. Een stabiele basis, een netwerk en actief burgerschap zijn daarin terugkerende thema’s. Een benadering waarmee ze verbluffende resultaten boeken. Ik zal ze kort bespreken.